ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΕΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ
Φαράγγι Αχέροντα
Ξεκινώντας από τη Γλυκή μπορούμε να πορευτούμε στο ποτάμι των θρύλων, στο φαράγγι και στις πηγές του Αχέροντα. Ο χωματόδρομος που ξεκινάει μέσα από τη Γλυκή, οδηγεί κατά μήκος του ποταμού μέσα σε ένα δάσος από πλατάνια. Εγκαταλείποντας στο σημείο αυτό το αυτοκίνητο μπορεί κανείς να συνεχίσει με τα πόδια στο μονοπάτι μέχρι τις πηγές του ποταμού.
Μουργκάνα
Ξεκινώντας από το χωριό Βαβούρι, στις απότομες πλαγιές της Μουργκάνας, μπορεί κανείς να φτάσει ύστερα από ανηφορική διαδρομή στην ψηλότερη κορυφή του βουνού στα 1806 μ. Η θέα προς τη μεριά της Θεσπρωτίας είναι φανταστική. Προς την Αλβανία διακρίνονται καθαρά τα αρχοντικά του χωριού Σωτήρα κάτω από ένα ωραιότατο δάσος ελάτων.
Γενικά στην περιοχή της Μουργκάνας μπορεί κανείς να επισκεφτεί το φημισμένο μοναστήρι της Καμίτσιανης, που το καθολικό του σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση, και το λαογραφικό μουσείο του Τσαμαντά με εκατοντάδες αντικείμενα από την καθημερινή ζωή του παρελθόντος, φορεσιές, και πλούσιο φωτογραφικό αρχείο. Στο χωριό Λιά λειτουργεί οργανωμένος ξενώνας.
ΦΑΡΑΓΓΙ ΚΑΛΑΜΑ, ΟΣΔΙΝΑ, ΣΠΥΡΟΠΗΓΑΔΙΑ, ΡΑΒΕΝΗ
Υπάρχει ένα φαράγγι ξεχασμένο από το χρόνο, που το διασχίζει ο Καλαμάς, ένα ποτάμι θρύλος. Στην αρχή και στο τέλος του, στέκουν φύλακες οι ακροπόλεις της Οσδίνας και της Ραβενής. Μπορεί κανείς να επισκεφτεί το φαράγγι από πολλές μεριές, ξεκινώντας από την Ηγουμενίτσα, τα Γιάννενα ή τους Φιλιάτες.
Από την Ηγουμενίτσα, ανεβαίνοντας την εθνική οδό προς Γιάννενα, στρίβουμε αριστερά προς τα χωριά Πλακωτή και Πέντε Εκκλησιές. Πριν από το χωριό Πέντε Εκκλησιές παίρνουμε το χωματόδρομο που οδηγεί στην «Παλιοχώρα». Η θέα προς τις εκκλησίες της βυζαντινής Οσδίνας, είναι μαγευτική!
Φτάνοντας στη γέφυρα που ενώνει τις δύο πλευρές του ποταμού, ο δρόμος συνεχίζει για τους Φιλιάτες. Πάνω στο βραχώδη λόφο βρίσκεται η ακρόπολη με το αρχαίο κάστρο, τις βυζαντινές οχυρώσεις και τις μεταβυζαντινές εκκλησίες. Μπορεί κανείς να την επισκεφτεί από ένα δρόμο, αν γυρίσει λίγο πίσω προς τις Πέντε Εκκλησιές. Στο φαράγγι κατεβαίνουμε από την αριστερή όχθη του ποταμού. Εκεί βρίσκονται τα ερείπια μίας μοναδικής γέφυρας, που στέκει σαν μνημείο στη μέση του Καλαμά αιώνες τώρα. Στη συνέχεια βαδίζουμε κάτω από σκιερά πλατάνια σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής δίπλα στο ποτάμι. Το φαράγγι αρχίζει να ορθώνει τους τοίχους του πάνω μας και μοναχικά φαντάσματα ασκητών μας κοιτάζουν μέσα από τις σπηλιές τους πάνω στα βράχια. Θρύλοι για θησαυρούς που κρύφτηκαν και χρυσά δισκοπότηρα τους συνοδεύουν. Μα οι θησαυροί είναι στα πόδια μας: Η χλωρίδα του φαραγγιού έχει να δείξει μερικά από τα πιο σπάνια είδη λουλουδιών.
Φτάνοντας στα «Σπυροπηγάδια» μπορεί κανείς να ξεκουραστεί δίπλα στις πηγές που αναβλύζουν από παντού. Ένας κατεστραμμένος «δρόμος» οδηγεί τον επισκέπτη πίσω στο χωριό Πέντε Εκκλησιές. Εάν κάποιος επιθυμεί να συνεχίσει, πρέπει να μπει στα ρηχά σημεία μέσα στο ποτάμι και να περάσει στην απέναντι όχθη. Σε ένα πραγματικά υποβλητικό τοπίο η διαδρομή διακόπτεται από το γκρεμό στη θέση «Φαραγγοπήδημα». Στη συνέχεια φτάνουμε κάτω από το χωριό Πολύδροσο ακολουθώντας το μονοπάτι που ξεκινάει δίπλα από έναν παλιό νερόμυλο. Από το Πολύδροσο μπορεί κανείς να γυρίσει οδικά στην αρχή του ταξιδιού ή να συνεχίσει τη διαδρομή μέσα από το ποτάμι προς τα ‘Άναβρυστικά», κάτω από το κάστρο της Ραβενής. Ένας χωματόδρομος ξαναγυρίζει τον επισκέπτη στον «πολιτισμό», στο δρόμο Φιλιάτες – Βροσύνα.
ΕΛΟΣ ΚΑΛΟΔΙΚΙΟΥ
Στα νότια του νομού Θεσπρωτίας, το Έλος Καλοδικίου αποτελεί, μέσα στο άγριο τοπίο, άλλο ένα σταθμό για μεταναστευτικά πουλιά. Τριγυρισμένο από βουνά και με μεγάλους καλαμώνες, διαφέρει από τις εκβολές του Καλαμά. Πολλά υδρόβια πουλιά (ερωδιοί, πάπιες, ποταμίδες) βρίσκουν καταφύγιο στα καλάμια.
Αρπακτικά πουλιά, όπως χρυσαετοί, τσίφτηδες, γερακίνες, έρχονται από τα γύρω βουνά για να κυνηγήσουν. Στο βόρειο τμήμα του, μια μεγάλη έκταση καλύπτεται από νούφαρα. Τέλη Μάη που ανθίζουν, το έλος χαρίζει θέαμα μοναδικό.
Πού να πάτε και πώς:
Από την Ηγουμενίτσα, ακολουθήστε την Εθνική Οδό προς Πάργα. Λίγο μετά το Μαργαρίτι, πριν τη διασταύρωση για Πάργα, στο ύψος του οικισμού Μόρφι, σας αποκαλύπτεται η υδάτινη επιφάνεια του έλους. Χαρείτε τη θέα από διάφορες θέσεις δίπλα στο δρόμο, ή αφιερώστε λίγο χρόνο για να περπατήσετε στο μονοπάτι που τριγυρίζει τον υγρότοπος. Με κιάλια, θ’ ανακαλύψετε, ανάμεσα στα καλάμια και στ’ άλλα υδρόβια φυτά, θαυμαστά παρυδάτια πουλιά κι ίσως κάποιον μυοκάστορα να λιάζεται.Στην επίσκεψή σας, να θυμάστε ότι τα πουλιά και τ’ άλλα ζώα, που βρίσκουν καταφύγιο στο έλος, έχουν ανάγκη από απομόνωση και είναι ευαίσθητα στις ενοχλήσεις.
Σούλι – Ιστορικά Στοιχεία
Βουνά πετρώδη, γη κακοτράχαλη η γη του Σουλίου. Τοπίο λιτό, απέριττο δωρικό. Τοπίο που αγκαλιάζει τον άνθρωπο. Και αυτός ριζωμένος πάνω του, το αντιγράφει. Σε μια ζωή λιτή, αυστηρή ατίθαση και αδάμαστη. Όπως των Σουλιωτών. Την περιφέρεια του Σουλίου αποτελούσαν τα χωριά Σούλι, Αβαρίκος, Κιάφα και Σαμονίβα, το λεγόμενο Τετραχώρι. Αργότερα η περιφέρεια επεκτάθηκε και στα γύρω χωριά Τσεκούρι, Πετράχι, Βίλια, Αλποχώρι, Κοντάταις, Γκανόλα και Τσιφλίκι, τα οποία αποτέλεσαν το Εφταχώρι. Σ’ αυτή την περιοχή κατοικούσαν σι Σουλιώτες. Μικρός λαός, ήρθε και ρίζωσε σ’ αυτή τη γη, την οποία αγάπησε με πάθος, έχοντας πάντα μέσα του τη φλόγα για τη λευτεριά. Ζούσε, μεγάλωνε πολεμούσε και πέθαινε γι’ αυτήν. Αυτό τον ελεύθερο λαό, προσπάθησαν κατά καιρούς να υποδουλώσουν πολλοί πασάδες.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ
Τσαμαντάς
Στο βορειότερο τμήμα της ορεινής Θεσπρωτίας, σε μία πλαγιά της Μουργκάνας, στα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου χτίστηκε ο ιδιαίτερα καλά σωζόμενος οικισμός με τα επιβλητικά λίθινα σπίτια και τις βρύσες.
Φοινίκι
Από τους καλύτερα διατηρημένους οικισμούς της Θεσπρωτίας. Τα πετρόκτιστα σπίτια συμπληρώνουν οι λιθόστρωτες αυλές και οι επιβλητικές κάμαρες
Πλαίσιο
Η πατρίδα της Κυρά Βασιλικής και του πατριάρχη Άνθιμου είναι από τα πιο καλοδιατηρημένα χωριά του ορεινού όγκου της επαρχίας Φιλιατών, στα βόρεια των Φιλιατών κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα.
Μαργαρίτι
Στην περιοχή Μαργαριτίου διατηρήθηκαν μέχρι τις μέρες μας χωριό με λιθόστρωτα καλντερίμια, λιθόκτιστα σπίτια και καλοχτισμένες βρύσες.
ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΛΟΥΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ
ΕΛΟΣ ΚΑΛΟΔΙΚΙΟΥ
Υγροβιότοπος με πλούσια χλωρίδα και πανίδα όπου θα θαυμάσετε σπάνια είδη πουλιών, μυοκάστορες, πάπιες. Βρίσκεται πολύ κοντά στον οικισμό του Μαργαριτίου.
ΔΕΛΤΑ ΚΑΛΑΜΑ
Η περιοχή αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους υγρότοπους της πατρίδας μας με πλούσια ορνιθοπανίδα και για αυτό προσελκύει πλήθος επισκεπτών που ενδιαφέρονται για τα υδρόβια πτηνά.
Η αφετηρία της διαδρομής που σας προτείνουμε βρίσκεται στην Σαγιάδα στον κυρίως οικισμό ¨Σκάλωμα¨, το λιμανάκι της. Από εκεί αρχίζει ένας χωματόδρομος που οδηγεί κατευθείαν στο Δέλτα.
ΣΤΕΝΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ
Ο ποταμός Αχέροντας, τα Στενά και οι πηγές του αποτελούν μια περιοχή εκπληκτικού φυσικού τοπίου, ένα οικοσύστημα με μεγάλο οικολογικό, φυσιολατρικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Ειδικότερα η διαδρομή από τις πηγές έως το Σούλι κρίνεται απολαυστική αφού γίνεται κάτω από την σκιά τεράστιων πλατάνων και μέσα από την δροσιά που χαρίζουν τα παγωμένα πεντακάθαρα νερά του ποταμού.
ΠΑΡΚΟ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΠΕΡΔΙΚΑΣ
Η περιοχή της Πέρδικας είναι τόπος ιδιαίτερα ευνοημένος από τη φύση, ατελείωτοι ελαιώνες, απέραντες ακρογιαλιές με γαλάζια νερά την κάνουν μοναδική. Μέσα στο πάρκο φιλοξενούνται πολλά και διάφορα είδη πτηνών , ψαριών τα οποία έχουν όλη την περιποίηση και την φροντίδα που τους αξίζει από τους υπευθύνους του Πάρκου. Έχουν κατασκευαστεί καταρράκτες και μικρές γέφυρες που δικτυώνουν το ποτάμι καθώς επίσης και πεζόδρομοι με σκαλοπάτια από κορμούς δέντρων.
ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΒΡΑΧΩΝΑ
Ο εγκαταλειμμένος παραδοσιακός οικισμός του Βραχωνά βρίσκεται σε ένα λόφο ΝΑ των Συβότων και αποτελείτε από 50 περίπου ερειπωμένα σπίτια. Τα περισσότερα είναι διώροφα με θολωτές κατασκευές στο ισόγειο, κατασκευασμένα από πέτρα της περιοχής και χρονολογούνται από το 18ο – 19ο αιώνα.
Στα δυτικά του οικισμού υπάρχουν τα ερείπια μικρής ακρόπολης των προϊστορικών χρόνων, η οποία αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό παράδειγμα οχυρωμένου προϊστορικού οικισμού στον ευρύτερο Θεσπρωτικό χώρο.
Ο Βραχωνάς ήταν ο χώρος αρχικής εγκατάστασης του χωριού των Συβότων και άκμασε κατά τον προηγούμενο αιώνα. Οι κάτοικοί του ασχολούνταν με την κτηνοτροφία.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ μερικά από τα σημαντικότερα είναι :
1) Μονή Γηρομερίου. Η μονή αυτή είναι αφιερωμένη στην Κοίμησης της Θεοτόκου. Κτίστηκε περίπου το 1.300. Διαθέτει εξαιρετική αγιογράφηση που έγινε περίπου το 1679. Η Μονή δέχεται καθημερινά επισκέπτες από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου. Απέχει 8 χλμ από τους Φιλιάτες και 23 χλμ από την Ηγουμενίτσα.
2) Μονή Ραγίου. Είναι κτισμένη στα αριστερά του δρόμου της Ηγουμενίτσας προς Σαγιάδα , αφιερωμένη και αυτή στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο παρελθόν είχε λεηλατηθεί πολλές φορές. Σήμερα έχει αναστηλωθεί και έχει εγκατασταθεί μικρή μοναστική αδελφότητα και είναι επισκέψιμο όλη μέρα.
3) Μονή Γεωργίου Καμίτσιανης
4) Μονή Αγίου Αθανασίου Πέρδικας. Το μοναστήρι, κτίσμα τουλάχιστον του 1811 αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς στη θρησκευτική ζωή του τόπου. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα του Αγίου έφευγε από την εκκλησία και ξημέρωνε σε μια γέρικη ελιά κοντά στο δρόμο. Σήμερα το πέρασμα μέσα από την κουφάλα της ελιάς που βρίσκετε στην αυλή του μοναστηριού θεωρείτε ευλογία για αυτό και πλήθος κόσμου συρρέει στο μοναστήρι την ημέρα της γιορτής του Αγίου στις 2 Μαΐου.
5) Μονή Παγανιών
ΠΥΡΓΟΣ ΡΑΓΙΟΥ
Ο μοναδικός σήμερα επισκέψιμος χώρος στη Θεσπρωτία βρίσκεται 9 χλμ βορειοδυτικά της πόλης της Ηγουμενίτσας. Πρόκειται για ένα μικρό κάστρο πάνω σε ένα μικρό λόφο κωνικού σχήματος, χτίστηκε το 16ο αιώνα ως παρατηρητήριο των κινήσεων των Τούρκων στην περιοχή.
ΤΙΤΑΝΗ ( ΓΙΤΑΝΗ)
Βρίσκεται 1 χλμ νοτιοανατολικά του φράγματος του Καλαμά Υπήρξε το πολιτικό κέντρο των Θεσπρωτών και δεύτερη κατά σειρά αρχαιότητας πρωτεύουσα της Θεσπρωτίας. Το αποσπασματικά αποκαλυφθέν αρχαίο θέατρο έξω από τα τείχη του αρχαίου οικισμού χρησιμοποιούνταν πέραν των θεατρικών εκδηλώσεων και για πολιτικές συγκεντρώσεις.
ΔΥΜΟΚΑΣΤΡΟ
Βρίσκεται 8 χλμ νοτιοδυτικά της κοινότητας Πέρδικας. Οχυρωμένος παράλιος οικισμός των ύστερων κλασσικών και ελληνιστικών χρόνων. Πρόκληση αποτελεί για τον επισκέπτη η μοναδική από τον αρχαιολογικό χώρο θέα προς το Ιόνιο πέλαγος και την παραλία Καραβοστάσι.
ΣΟΥΛΙ
Ηρωικό και ένδοξο χωριό που απέχει 73 χλμ από την Ηγουμενίτσα. Είναι γνωστό για τους αγώνες των κατοίκων κατά των Τούρκων. Κάθε χρόνο γίνονται εκδηλώσεις και αναπαράσταση της ανατίναξης της μονής Κουγκίου από τον Καλόγερο Σαμουήλ.
ΣΚΑΛΑ ΤΖΑΒΕΛΑΙΝΑΣ
Η σκάλα της Τζαβέλαινας ιστορική τοποθεσία στα στενά του Αχέροντα ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη φυσική της ομορφιά για αυτό και έχει δημιουργηθεί περιπατικό μονοπάτι το οποίο ακολουθώντας τις όχθες του Αχέροντα οδηγεί μέσω του γεφυριού της Ντάλας στο σουλιώτικο χωρίο Σαμονίβα από όπου κανείς μπορεί να επισκεφθεί το κάστρο της Κιάφας και το Κούγκι ή ακολουθώντας άλλη διαδρομή να φθάσει στις πύλες του Άδη.
ΜΑΡΓΑΡΙΤΙ
Επίσκεψη στον παραδοσιακό οικισμό και στο κάστρο Μαργαριτίου. Όπως σε όλη την Θεσπρωτία έτσι και στο Μαργαρίτι θα βρείτε ξενώνες και επιπλωμένα διαμερίσματα. Αξίζει να επισκεφθείτε το Δ.Δ. Μεσοβουνίου για ορειβασία 1000μ υψόμετρο, ιππασία, περίπατο και συλλογή αρωματικών φυτών. Επίσης θα προμηθευτείτε βιολογικά προϊόντα (ελιές, λάδι, μέλι, αμύγδαλα κτλ.)
ΜΟΥΣΕΙΑ :
α) Λαογραφικό Μουσείο Τσαμαντά
β) Λαογραφικό Μουσείο Φοινικίου
γ) Λαογραφικό Μουσείο Σουλίου
δ) Λαογραφικό μουσείο Πέρδικας Φορέας του λαϊκού πολιτισμού και της παράδοσης
Το Λαογραφικό μουσείο βρίσκετε στο κέντρο της Πέρδικας από το 2000. Με σεβασμό εκτίθενται εργαλεία γεωργού, ξυλοκόπου, μαραγκού, ύφανσης καθώς και παραδοσιακές ενδυμασίες, παλιά όπλα κτλ.